Video: Paul Houkes
Erik Bevaart, voorzitter van Cultuur Support Pijnacker-Nootdorp, hecht waarde aan cultureel erfgoed. De in 1959 geboren en getogen Pijnackenaar heeft – zoals velen onder ons – veel oorlogsverhalen van huis uit meegekregen: “Mijn moeder werkte op het distributiekantoor. Dat was een broeinest van verzet. Cor Barentse en Napoleon van Hemmen hebben dit met hun leven moeten bekopen”.
Bevaart vroeg zich af hoeveel dodelijke slachtoffers in Pijnacker te betreuren waren en wat daaraan vooraf ging.Wie iets te weten wil komen over Pijnacker in de oorlogsjaren, doet er goed aan drie boeken te raadplegen: Pijnacker: een terugblik (Jan Wenteler, 1999), Vertrokken zonder nader adres (Edwin van Baarle, 2005) en Historie tuinbouw en groenteveiling Pijnacker en omstreken (Aad Tas, 2015). Ook de onvolprezen website inlamensterms van Hans Lamens biedt mooie jaaroverzichten, ook van 1940 – 1945.
In de genoemde boeken en website staan veel bijzondere gebeurtenissen in Pijnacker uit de oorlogsjaren opgetekend. Wie waren de oorlogsslachtoffers, onze voormalig dorpsgenoten die de oorlog niet overleefd hebben? Al speurende in de genoemde bronnen vindt men minimaal 32 slachtoffers die de oorlog niet overleefd hebben en nog twee die al snel na de bevrijding als gevolg van de oorlog kwamen te overlijden. Het betreft inwoners van Pijnacker, onderduikers, geboren Pijnackernaren die al verhuisd waren en ook in Pijnacker werkzame slachtoffers.
Het is indrukwekkend. Van dwangarbeiders die in Duitsland door een bombardement van geallieerden omgekomen zijn tot opgepakte onderduikers die verraden zijn. Van verzetsmensen die hun principes moesten bekopen met hun leven, onschuldige burgers die als represaille werden gefusilleerd, soms vlak voor het einde van de oorlog.
Dwangarbeiders:
J . van Baarle
J. Dijkshoorn
A. ’t Hart
H. van der Heijden
H.W. Hoogendijk
W.A. Reicholdt
A.H. Verbakel
A. Wentink (weinig over bekend)
Gefusilleerd:
C.L. Barentse
J. Bech
A. le Duc
C. Erends
A.H.A. Goldberg
D.N. Verburg
Concentratiekamp:
B. Bak
D. Bak-Lehrer
J. Bak
H. Lypszyc-Bialer
N. van Hemmen
Heijman Moses
Hedwig Moses-Andriesse
J. Sanders
W. Verhoef
KNIL-militairen:
H. den Braver
A. van Buyteneir.
A. van der Horst
Anderzijds:
R. Hager (weinig over bekend)
M. Groen
W.N. de Jong
M.L. Otting
J. van Teutem (weinig over bekend)
S. van der Veen
R.C.F. van Wijk
Het soms erg trieste verhaal achter de persoon is overwegend beknopt terug te vinden. Al is het maar in dit korte artikel, 75 jaar na de bevrijding worden zij nog steeds herdacht. Edwin van Baarle deed dat al specifieker en tekende in zijn fraaie boek ‘Vertrokken zonder nader adres’ in 2005 op: ter nagedachtenis aan Simon Mozes de Koning, geboren 6 januari 1938 in Pijnacker en overleden op 20 maart 1943 in Sobibor. Dit één van de plekken, net als onder andere Auschwitz en Dachau, waar onze lokale geschiedenis helaas de wereldgeschiedenis kruist. Plaatsen die tot in lengte van dagen verbonden zijn met oorlogsleed.
Herdenking is dan gezamenlijk eens per jaar wel zo gepast.
Tekst: Met dank aan Erik Bevaart
